فیلمهای شاخص بسیاری با موضوع نژادپرستی و حتی اتوبیوگرافیهای رهبران مبارز با این مقوله ساخته شده است. موضوعی که هنوز در خفا، ایالات متحده امریکا با آن مشکل دارد.
فیلم کتاب سبز که اسکار بهترین فیلم ٢٠١٩ را از آن خود کرد، در میان آثاری با پیامهای نژادپرستانه این اثر را باید بر پایه انسانیت و به دور از شعارزده گی دانست. فیلمی روان که مخاطب را با خود همسو میکند و بدون آن که بیانیه صادر کند ما را در دل واقعیت فرو میبرد و از مخاطبش میخواهد که ارزش انسانی را به همراه تضادها بپذیریم. یک درام جاده ای، رفاقتی و کمدی که در طول آن با تغییر شخصیتها رو به رو میشویم و میتوانیم با هر کدام همذات پنداری کنیم.
داستان از این قرار است که تونی لیپ با بازی ویگو مورتتس، سفید پوست امریکایی ایتالیایی ساکن نیویورک در هنگام بیکاری برای آن که از مخارج همسر و فرزندانش بر آید حاضر میشود پیشنهاد رانندگی و محافظت از یک سیاهپوست، دکتر دان شرلی با بازی ماهرشا علی را طی هشت هفته، قبول کند. داستان در اوایل دهه ۶٠ و به هنگام ریاست جمهوری کندی (مخالف نژادپرستی) روی میدهد و تونی باید دکتر شرلی، نوازندهی مشهور را به ایالتهای جنوبی کشور که دشمنی دیرینه با رنگین پوستها دارند برای اجرای ارکستر ببرد.
در طول فیلم در ایالتهای جنوبی بارها به شرلی توهین میشود اما وی تمامی خشم و نفرتش از کسانی که با او متفاوت از سفید پوستان برخورد کردهاند (حتی اجازه پرو کت و شلوار در مغازه را ندارد)، در ظاهری آرام، خونسرد و با کلاس پنهان میکند که کاملا با شخصیت رهای تونی در تضاداست. تونی هر زمان که ناراحت میشود با یک مشت عصبانتیش را خالی میکند و اجازه نمیدهد چیزی در دلش بماند. در اینجاست که متوجه تضاد بین دو نقش اصلی میشویم و مورد دیگر، تفاوت این فیلم با سایر فیلمهای نژادپرستانه این است که نقش سیاه فیلم برخلاف سیاهان دیگر، زورگو، مشت زن و باجگیر نیست بلکه تحصیلکرده، مبادی آداب و منضبط است.
عنوان فیلم برگرفته از عنوان کتابی به نام کتاب سبز راننده سیاه پوست است که به عنوان یک راهنمای سفر برای سیاه پوستان مابین سالهای ١٩٣۶ تا ١٩۶۶ که هر سال منتشر میشد و شامل اطلاعاتی در مورد محل اقامت، خوراکی، سرویسهای که سیاه پوستان میتوانستند دریافت کنند که به هنگام آغاز سفر این کتاب به تونی داده میشود.
این فیلم جاده ای-رفاقتی بیش از هر چیزی، مقام انسانیت در دورانی که امریکا تحت لوای ترامپ است را نشان میدهد و از شما دعوت به زندگی در صلح و آرامش به دیدگاههای انسانی جدا از رنگ پوست، ملیت، نژاد، قوم و…میکند.
نوشته فرزانه متین